Chiến thắng Điện Biên Phủ là bản anh hùng ca bất hủ của dân tộc. Những người lính tham gia chiến đấu khi xưa, có người gửi lại ước mơ, tuổi thanh xuân nơi chiến trường, có người may mắn được trở về, được sống trong hòa bình và tiếp tục cống hiến sức lực, trí tuệ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.
Đồng chí Cao Xuân Thọ, sinh năm 1926, quê ở xã Hoằng Giang, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Năm 1946, đồng chí xung phong vào đội tự vệ Thủ đô, hai năm sau đồng chí Cao Xuân Thọ tình nguyện lên đường nhập ngũ. Ban đầu đồng chí là chiến sĩ của Đại đoàn 308,sau làm nhiệm vụ quân báo tại Cao - Bắc - Lạng và tham gia chiến dịch Thu – Đông. Đến tháng 3-1949, đồng chí Cao Xuân Thọ được cử sang Giang Đông, Trung Quốc học quân báo. Sau khi về nước, đồng chí gia nhập đội Thanh niên xung phong (TNXP), tham gia chiến dịch Hòa Bình, Thượng Lào từ năm 1952-1953. Trong những lần tham gia chiến dịch Thu Đông, Hòa Bình, Thượng Lào, đồng chí Cao Xuân Thọ được bầu làm chiến sỹ thi đua xuất sắc nhất của toàn đoàn TNXP.
Để chuẩn bị cho Chiến dịch Điện Biên Phủ, năm 1953, Đoàn TNXP được thành lập với mật danh: Đoàn X-P. Khi đó Đoàn đã thành lập đội phá bom nổ chậm. Đồng chí Cao Xuân Thọ được cử làm Đội trưởng Đội phá bom Đại đội 404 (thuộc Đội 40). Đội của đồng chí phụ trách phá bom, thông đường tại Ngã ba Cò Nòi và đường ngầm Hát Lót (Sơn La). Đây nơi giao nhau của những con đường huyết mạch vào Điện Biên Phủ. Trong suốt chiến dịch Điện Biên Phủ, Ngã ba Cò Nòi là điểm nối giữa quốc lộ 41 với quốc lộ 13, là một thung lũng hẹp và sâu, hai bên là đồi đất, nằm ở toạ độ rất thuận lợi cho không quân Pháp đánh phá. Tất cả mọi hoạt động chi viện lực lượng, vận chuyển vũ khí, lương thực, dân công từ Yên Bái sang, từ đồng bằng Bắc Bộ lên Điện Biên Phủ đều phải qua điểm nút ngã ba trọng điểm này.
Pháp triệt để lợi dụng yếu điểm của ngã ba Cò Nòi để tập trung không quân đánh phá ác liệt nhằm chặt đứt con đường huyết mạch duy nhất lên Điện Biên Phủ. Số lần đánh phá ngày một dầy đặc hơn, quy mô bán kính ngày một lớn, cứ 13 phút, địch lại ném bom bắn phá một lần nhằm cắt đứt chi viện của quân dân Việt Nam với chiến dịch. Quân địch liên tiếp thả hàng loạt bom, đầu tiên chúng thả bom phá, cày đất lên, rồi hẹn giờ nổ chậm, nhiều nhất là các loại bom bươm bướm. Khói lửa ngập trời, quân ta thương vong rất nhiều. Chỉ trong 3 tuần, Cò Nòi trơ trọi không còn màu xanh, con đường bị băm nát, bom vùi lấp khắp nơi khiến cho nhiệm vụ phá bom càng trở nên cấp bạch và gian khó. Mỗi ngày, Cò Nòi hứng trên dưới 300 quả bom các loại.
Nếu đường tắc, quân ta không thể vận chuyển được xe, pháo, lương thực, đạn dược, vũ khí cho chiến dịch. Bởi thế, đội phá bom của đồng chí Cao Xuân Thọ làm việc không quản hi sinh, sẵn sàng đổ máu để phá được bom và mở đường cho chiến dịch.
Đội trưởng Cao Xuân Thọ vừa chỉ huy vừa trực tiếp phá bom. Tháng 3/1954, trong một lần địch thả quả bom nổ chậm xuống suối sâu cách đường ngầm Tà Vài 4m, nước quá lạnh không ai xuống được, đội trưởng Cao Xuân Thọ nghĩ ra mẹo của người dân biển, anh uống 3 -5 bát nước mắm rồi lặn xuống, một lúc sau tìm thấy quả bom mắc ở khe đá. Trước khi lặn, đồng chí Cao Xuân Thọ lấy dây buộc vào lưng và dặn đồng đội, khi ốp được bộc phá vào ngòi, dòng dây cháy chậm xong sẽ giật dây 3 lần để đồng đội kéo lên bờ. Sau 10 phút, đồng chí đã phá được quả bom trước kế hoạch quy định. Nhờ chiến công đặc biệt, đồng chí Cao Xuân Thọ được đơn vị tuyên dương.
Mặc dù đồng chí Cao Xuân Thọ và đồng đội hiếm khi được mặc bộ trang phục khô ráo, chân tay lúc nào cũng lở loét, nhưng vẫn kiên cường miệt mài làm nhiệm vụ phá bom, thông đường. Khi đó dụng cụ phá bom mà đồng chí và các chiến sĩ TNXP sử dụng rất thô sơ, chỉ là cuốc, xẻng, thuốn và thuốc nổ. Thế nhưng, với tinh thần tất cả cho chiến dịch, không sợ hy sinh, gian khổ, với bản lĩnh kiên cường và sự sáng tạo, đồng chí Cao Xuân Thọ đã cùng đồng đội ngày đêm bám đường, phá hủy hết quả bom này đến quả bom khác do địch thả xuống. Thấy máy bay thả bom, đồng chí Cao Xuân Thọ cùng đồng đội lập tức theo dõi, quan sát, xác định vị trí bom rơi, đợi máy bay địch đi khỏi là lao ra phá bom ngay, để thông đường cho bộ đội và xe của ta di chuyển an toàn, kịp thời.
Với những chiến tích của mình, đồng chí Cao Xuân Thọ được vinh dự gặp Bác Hồ 4 lần, được Bác Hồ tặng 3 lần Huy hiệu của Người và được Bác Hồ trực tiếp gắn Huân chương Lao động hạng Ba, là chiến sĩ thi đua tham dự Đại hội liên hoan anh hùng, chiến sĩ thi đua công nông binh toàn quốc lần thứ hai ngày 07/7/1958.
Năm 2014, đồng chí Cao Xuân Thọ là một trong 3 người được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân vì những công lao của ông góp phần làm nên chiến thắng “Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” Điện Biên Phủ năm 1954.