Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, các thế hệ thanh niên Việt Nam với vai trò nòng cốt chính trị của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam ngày càng xứng đáng là tổ chức xã hội rộng rãi của thanh niên Việt Nam yêu nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh và lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, đoàn kết mọi tầng lớp thanh niên cùng phấn đấu cho lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.

Ngay sau khi Cách mạng tháng 8/1945 thành công, Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chủ trương phải hình thành một mặt trận thanh niên rộng rãi và thống nhất do Đoàn Thanh niên Cứu quốc làm nòng cốt.

Ngày 27/3/1946, chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 38 về việc thành lập Nha Thanh niên - Thể dục. Cũng vào thời gian đó, ban thường vụ Trung ương Đảng chỉ thị cho Tổng bộ Việt Minh chuẩn bị thành lập Đoàn Thanh niên Việt Nam, nhằm đáp ứng yêu cầu đoàn kết, tập hợp mọi tầng lớp thanh niên Việt Nam phục vụ sự nghiệp “Kháng chiến kiến quốc”.

Tháng 6/1946, Tổng đoàn Thanh niên Việt Nam ra đời (gọi tắt là Đoàn Thanh niên Việt Nam), sau đổi thành Liên đoàn Thanh niên Việt Nam - một tổ chức rộng rãi của mọi thanh niên yêu nước tự nguyện đứng vào hàng ngũ của Liên đoàn do Đoàn Thanh niên Cứu quốc làm nòng cốt.

Tháng 02/1950, Liên đoàn Thanh niên Việt Nam tổ chức Đại hội lần thứ I tại  xã Cao Vân, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Đại hội là sự thể hiện khối đoàn kết của toàn thể thanh niên Việt Nam trong mặt trận thanh niên vì mục tiêu kháng chiến thắng lợi.

Từ ngày 08/10 đến ngày 15/10/1956, Trung ương Liên đoàn Thanh niên Việt Nam và Ban Vận động Mặt trận Thanh niên toàn quốc triệu tập Đại hội tại Nhà hát lớn Hà Nội để thống nhất các tổ chức thanh niên Việt Nam và lấy tên là Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam. 

Ngày 15/10/1956, Đại hội vinh dự được đón Bác Hồ đến dự. Huấn thị tại Đại hội, Bác căn dặn: “...Là người chủ tương lai, cho nên toàn thể thanh niên ta phải đoàn kết chặt chẽ, phấn đấu anh dũng, vượt mọi khó khăn, thi đua giúp sức vào sự nghiệp xây dựng nước nhà tốt đẹp - một nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh...”.

Tháng 12/1961, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần thứ II được tổ chức tại Thủ đô Hà Nội.

Sau đại thắng mùa xuân 1975, đất nước thống nhất, non sông thu về một mối, đất nước sạch bóng quân thù, hàng triệu hội viên, đoàn viên, thanh niên cả nước đã vượt qua khó khăn thử thách ra sức góp phần đắc lực hàn gắn vết thương chiến tranh, khôi phục kinh tế, đi xây dựng khu kinh tế mới, thanh niên cả nước tích cực thực hiện các phong trào: “Thanh niên làm kinh tế giỏi, tích cực tham gia xóa đói, giảm nghèo”; “Thanh niên tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng”; “Khi Tổ quốc cần”... Đặc biệt, ngày nay, phong trào“Tôi yêu Tổ quốc tôi” tiếp tục cổ vũ mạnh mẽ, thôi thúc và thu hút đông đảo các tầng lớp thanh niên tham gia.

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi, tại thành phố Hồ Chí Minh, trong 2 ngày 20 và 21/9/1976, đoàn đại biểu Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và đoàn đại biểu Hội Liệp Thanh niên giải phóng miền Nam đã tổ chức Hội nghị thống nhất Mặt trận Thanh niên trong cả nước lấy tên chung là Hội liên hiệp Thanh niên Việt Nam. Đây là sự kiện chính trị trọng đại trong phong trào thanh niên nước ta.

Đến năm 1994, Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam lần thứ III, đã quyết định lấy ngày 15/10/1956 là ngày truyền thống hàng năm của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam.

Trong tiến trình lịch sử của mình, trải qua các thời kỳ cách mạng, dù mang tên gọi khác nhau như: Tổng Đoàn thanh niên Việt Nam, Liên đoàn thanh niên Việt Nam, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, nhưng tính chất, mục tiêu của Hội chỉ là một. Đó là đoàn kết mọi tầng lớp thanh niên, khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự hào, tự tôn dân tộc, phát huy cao nhất khả năng cống hiến cho Tổ quốc, vì mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Trải qua hơn nửa thế kỷ xây dựng phát triển, phấn đấu trưởng thành, dưới sự lãnh đạo của Đảng quang vinh, các thế hệ thanh niên Việt Nam đã liên tiếp lập nên những chiến công hiển hách, góp phần viết tiếp những trang sử hào hùng, vun đắp nên những truyền thống vẻ vang của Đoàn, ngày càng xứng đáng là tổ chức xã hội rộng rãi của thanh niên và các tổ chức thanh niên Việt Nam yêu nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh và lý tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam đó là:

-  Truyền thống yêu nước nồng nàn, một lòng trung thành với chế độ, với lý tưởng của Đảng và Bác Hồ kính yêu.

-  Truyền thống gắn bó, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ nhau cùng tiến bộ trong tổ chức Hội, tin tưởng và tự hào về Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, ra sức xây dựng Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam nhằm đoàn kết, tập hợp thanh niên và tạo nguồn lực bổ sung cho Đoàn

- Truyền thống của đội quân xung kích cách mạng, xung phong tình nguyện, dám đón lấy những nhiệm vụ nặng nề mà lịch sử giao phó, dám đi đến những nơi gian khổ nhất, khi Đảng và nhân dân kêu gọi, thanh niên luôn sẵn sàng với tinh thần tự giác cao

-  Truyền thống hiếu học, cần cù, say mê sáng tạo, nghiên cứu khoa học, ham hiểu biết, có ý chí vượt khó, có hoài bão lớn để vươn tới những đỉnh cao của khoa học, kỹ thuật, công nghệ, văn học, nghệ thuật, thể dục thể thao

Với những cống hiến xuất sắc của các thế hệ cán bộ, hội viên và các tầng lớp thanh niên Việt Nam, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam đã vinh dự được Chủ tịch nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam tặng thưởng: Huân chương Độc lập hạng Nhất (1999); Huân chương Hồ Chí Minh (2005),  vì “Đã có nhiều thành tích xuất sắc trong công tác tổ chức, vận động thanh niên tham gia các phong trào phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, giữ gìn an ninh quốc phòng, góp phần xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc”.

Nhằm phát huy những phẩm chất của người đoàn viên, thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh. Trong suốt những năm qua, các thế hệ đoàn viên, thanh niên Chi đoàn Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ luôn tích cực tham gia các hoạt động phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao, xung kích, tình nguyện…; không ngừng phấn đấu, rèn luyện bản thân, nêu cao tinh thần trách nhiệm, qua đó góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh luôn xứng đáng là lực lượng xung kích, đi đầu các hoạt động phong trào của đoàn viên, thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.