Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 là một trong những mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc Việt Nam, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp và kết thúc hoàn toàn ách thống trị của chủ nghĩa thực dân cũ ở nước ta. Hơn bảy thập kỷ đã trôi qua, ký ức hào hùng ấy vẫn luôn hiện hữu, được gìn giữ, phát huy giá trị và tuyên truyền cho các thế hệ tại Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ.

Toàn cảnh Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ

Nơi lưu giữ ký ức lịch sử

Tọa lạc tại trung tâm phường Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ là bảo tàng chuyên đề lưu niệm sự kiện Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954.

Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ với tiền thân là Phòng Truyền thống Trung đoàn 174, Đại đoàn 316 được thành lập năm 1955 - một năm sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi. Sau nhiều lần chia tách và đổi tên, năm 2025, UBND tỉnh Điện Biên ban hành Quyết định số 446/QĐ-UBND ngày 28/02/2025 về việc đổi tên Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ thành Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ, trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch;

 Theo đó, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ hoạt động với chức năng nghiên cứu, sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày, triển lãm, giáo dục, tổ chức các hoạt động dịch vụ phù hợp với chức năng của bảo tàng và phát huy giá trị các tài liệu, hiện vật liên quan đến Chiến dịch Điện Biên Phủ nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục, hưởng thụ văn hoá, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, góp phần phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn tỉnh Điện Biên.

Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ được đầu tư xây dựng, hoàn thành và đưa vào sử dụng tháng 5/2014, là một trong những công trình trọng điểm của tỉnh, có kiến trúc đẹp, sáng tạo và độc đáo, hiện đại, là điểm nhấn về kiến trúc, có tính biểu tượng cao, là niềm tự hào của Nhân dân tỉnh Điện Biên.

Hiện đại và sống động

Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ gồm 1 tầng hầm và 1 tầng nổi. Tầng hầm là không gian đón tiếp, học tập, tương tác và các dịch vụ khác. Tầng nổi là không gian trưng bày cố định, phòng tranh panorama và khu vực làm việc.

Không gian trưng bày cố định của Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ

Hệ thống trưng bày cố định của bảo tàng có diện tích 1.250 m²; thiết kế ấn tượng, độc đáo với những cảnh quan, cảnh tượng lịch sử, cùng hơn 1.000 tài liệu, hiện vật, hình ảnh nhằm tái hiện sinh động 56 ngày đêm “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt” của những chiến sĩ “gan không núng, chí không mòn”, làm nên chiến thắng vĩ đại của dân tộc.

Một trong những điểm nhấn nổi bật tại Bảo tàng là bức tranh Panorama “Chiến dịch Điện Biên Phủ” - công trình nghệ thuật độc nhất vô nhị tại Việt Nam và Đông Nam Á về đề tài chiến tranh. Được hoàn thiện vào năm 2022, bức tranh có tổng diện tích hơn 3.200m², được vẽ bằng chất liệu sơn dầu, bố cục hình tròn, dài 132m, cao 20,5m, đường kính 42m. Bức tranh tái hiện sinh động các giai đoạn then chốt trong chiến dịch từ công tác chuẩn bị, mở màn, tổng tiến công cho đến thắng lợi hoàn toàn.

Không chỉ là một kiệt tác mỹ thuật, bức tranh panorama “Chiến dịch Điện Biên Phủ” còn là sản phẩm tổng hòa của nhiều lĩnh vực như: Lịch sử, hội họa, kiến trúc, âm thanh, ánh sáng... từ đó mang đến trải nghiệm chân thực và xúc động cho người xem.

Bức tranh Panorama “Chiến dịch Điện Biên Phủ”

Ứng dụng chuyển đổi số - Gắn bảo tàng với du lịch thông minh

Chuyển đổi số là xu thế tất yếu trong thời đại công nghệ 4.0. Riêng đối với lĩnh vực bảo tàng, việc số hóa và từng bước chuyển đổi số được xem là một bước tiến quan trọng để vừa làm tốt công tác lưu giữ, bảo tồn di sản, vừa đem lại những thay đổi tích cực trong việc quảng bá di sản văn hóa hướng tới phát triển du lịch thông minh và đưa di sản đến gần hơn với du khách và người dân. Không nằm ngoài xu thế đó, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã và đang tích cực ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.

Ứng dụng cộng nghệ và chuyển đổi số tại Bảo tàng

Hiện nay, Bảo tàng đã ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong công tác quản lý tài liệu, hiện vật và lưu giữ hồ sơ; số hóa hiện vật; nâng cấp, hiện đại hoá phòng trưng bày với không gian tương tác trải nghiệm thực tế ảo AR, VR; phim 3D “Chiến dịch Điện Biên Phủ - 56 ngày đêm” kết hợp với sa bàn 3D mapping; tham quan Bảo tàng 3D, ứng dụng hỗ trợ khách tham quan; quét mã QR Code để xem thông tin hiện vật; xem hiện vật bằng tương tác - Model 3D và xoay 360 độ; thu phí bằng hình thức biên lai điện tử, ứng dụng công nghệ chuyển đổi số đối với hoạt động du lịch...

Tham quan bảo tàng 3D

Những giải pháp này không chỉ nâng cao hiệu quả công tác chuyên môn mà còn từng bước hình thành mô hình bảo tàng thông minh, phát triển bảo tàng thành điểm du lịch hấp dẫn, thu hút đa dạng đối tượng tham quan.

Hợp tác quốc tế và những thành tựu đáng tự hào

Với tâm huyết và tinh thần đổi mới không ngừng, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Chú trọng công tác sưu tầm, lưu giữ, phát huy giá trị tài liệu hiện vật, mở rộng loại hình hiện vật cần sưu tầm trong phạm vị cả nước; tài liệu, hiện vật được bảo quản, trưng bày bằng các phương tiện, trang thiết bị, kỹ thuật đảm bảo theo đúng quy trình, tiêu chuẩn hiện nay.

Đẩy mạnh tuyên truyền, giới thiệu sâu rộng giá trị và ý nghĩa của Chiến thắng Điện Biên Phủ đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước. Chất lượng phục vụ, đón tiếp, hướng dẫn khách tham quan ngày càng được nâng cao theo hướng chuyên nghiệp, chu đáo, an toàn. Đội ngũ viên chức và người lao động có nhiều chuyển biến tích cực trong tác phong, tinh thần phục vụ, góp phần làm tăng lượng khách tham quan hằng năm.

Du khách tham quan Bảo tàng

Tăng cường tổ chức các cuộc trưng bày triển lãm trong, ngoài tỉnh và ở nước ngoài; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, giới thiệu Chiến thắng Điện Biên Phủ tại các trường học trên địa bàn tỉnh… Đổi mới, đa dạng hoá công tác giáo dục truyền thống lịch sử, tổ chức các chương trình trải nghiệm với cách làm sáng tạo đã mang lại hiệu quả tích cực trong việc giáo dục, tuyên truyền về Chiến thắng Điện Biên Phủ, tạo hứng thú trong việc tiếp cận, nghiên cứu, học tập lịch sử.

Hoạt động giáo dục của Bảo tàng

Đồng thời, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ thực hiện hiệu quả công tác tuyên truyền giới thiệu về Chiến thắng Điện Biên Phủ bằng nhiều hình thức, như: tuyên truyền trên Trang thông tin điện tử của đơn vị, Trang thông tin của Sở; liên kết quảng bá truyền thông với các cơ quan thông tấn báo chí tại địa phương; xây dựng các video, clip tuyên truyền giới thiệu tài liệu, hiện vật, sự kiện, nhân vật liên quan đến Chiến thắng Điện Biên Phủ…

Bên cạnh việc đẩy mạnh hợp tác với các bảo tàng, di tích, tổ chức trong nước, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã có bước tiến quan trọng trong hoạt động hợp tác quốc tế. Lần đầu tiên, bảo tàng thực hiện phối hợp với một đơn vị nước ngoài đó là Khu phức hợp tưởng niệm Pháo đài anh hùng Brest thực hiện triển lãm, tuyên truyền về chiến thắng Điện Biên Phủ tại Belarus đồng thời thực hiện triển lãm “Pháo đài Brest - Con đường ký ức” tại Nhà trưng bày Bảo tàng. Đến thắng 11/2024, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã phối hợp, tổ chức triển lãm ảnh tư liệu nhân Kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ với chủ đề “Âm vang Điện Biên” tại thành phố Saint Petersburg, Liên bang Nga. Việc tổ chức triển lãm tại nước ngoài là bước tiến quan trọng trong hoạt động của Bảo tàng. Thông qua các triển lãm tại Belarus và Liên bang Nga, bảo tàng đã góp phần quảng bá hình ảnh, lịch sử Việt Nam tới bạn bè quốc tế, tăng cường quan hệ hữu nghị, đồng thời khẳng định vai trò chủ động hội nhập.

Đặc biệt, ngày 28/5/2025, tại Hà Nội, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ và Bảo tàng Ký ức Chiến tranh Caen (Cộng hòa Pháp) đã thực hiện ký kết Thỏa thuận hợp tác. Sự kiện này không chỉ mở rộng quan hệ hợp tác, giao lưu, trao đổi chia sẻ kinh nghiệm chuyên môn nghiệp vụ về lĩnh vực bảo tàng, mà còn góp phần giới thiệu sâu rộng hơn về Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1953 - 1954 và những thành tựu về kinh tế, văn hóa, danh lam thắng cảnh của tỉnh Điện Biên tới đông đảo công chúng quốc tế, đặc biệt là nhân dân Pháp.

Không chỉ chú trọng hoạt động chuyên môn, Bảo tàng còn quan tâm đầu tư cải tạo cảnh quan khuôn viên đảm bảo xanh, sạch, đẹp, tạo điểm check-in hấp dẫn, góp phần nâng cao trải nghiệm và lan tỏa hình ảnh đẹp đến du khách.

Với những kết quả đã đạt được, năm 2023, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba tại Quyết định số 1338/QĐ-CTN ngày 08 tháng 11 năm 2023; năm 2024 Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên xếp hạng đơn vị Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ là Bảo tàng hạng II tại Quyết định số 124/QĐ-SVHTTDL ngày 23 tháng 01 năm 2024. Đây là niềm vinh dự, động lực to lớn để tập thể cán bộ, viên chức, người lao động quyết tâm hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị to lớn của Chiến thắng Điện Biên Phủ, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam tới đông đảo du khách trong nước và quốc tế.

Bảo tàng vinh dự được Chủ tịch nước tặng Huân chương Lao động hạng Ba

Hướng tới tương lai - Gìn giữ ký ức lịch sử

Trong bối cảnh chuyển đổi số, hội nhập quốc tế và nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng đa dạng, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đang tiếp tục chủ động đổi mới tư duy, phương thức hoạt động và dịch vụ đi kèm với mục tiêu xây dựng một bảo tàng hiện đại, thông minh, trở thành trung tâm giáo dục truyền thống cách mạng, trung tâm văn hóa - du lịch của tỉnh.

Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể khẳng định, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử vô giá của dân tộc, mà còn là nơi kết nối quá khứ - hiện tại - tương lai. Trong dòng chảy phát triển bền vững của ngành văn hóa, bảo tàng chính là minh chứng sinh động cho tinh thần gìn giữ di sản, lan tỏa ký ức hào hùng và thắp sáng ngọn lửa yêu nước trong lòng mỗi người dân Việt Nam hôm nay và mai sau.