Trong kỷ nguyên công nghệ 4.0, chuyển đổi số không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là động lực then chốt thúc đẩy sự phát triển bền vững của mọi lĩnh vực, trong đó có ngành bảo tàng.

Với sứ mệnh lưu giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, các bảo tàng Việt Nam đang từng bước chuyển mình, ứng dụng công nghệ để mở rộng không gian trưng bày, làm mới trải nghiệm của công chúng, hướng tới xây dựng mô hình “bảo tàng thông minh” gắn với phát triển du lịch thông minh. Không nằm ngoài xu thế đó, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã và đang tích cực ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá.

Tọa lạc tại trung tâm phường Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ là bảo tàng chuyên đề lưu niệm sự kiện Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954.

Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ với tiền thân là Phòng Truyền thống Trung đoàn 174, Đại đoàn 316 được thành lập năm 1955 - một năm sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi. Sau nhiều lần chia tách và đổi tên, năm 2025, UBND tỉnh Điện Biên ban hành Quyết định số 446/QĐ-UBND ngày 28/02/2025 về việc đổi tên Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ thành Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ, trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Hiện nay, Bảo tàng đang lưu giữ hơn 7.000 tài liệu, hiện vật gắn với chiến dịch Điện Biên Phủ 1954. Đây không chỉ là kho tư liệu quý giá về một trong những chiến thắng vĩ đại nhất trong lịch sử dân tộc, mà còn là nguồn dữ liệu cho công tác nghiên cứu và phát huy giá trị văn hoá lịch sử.

Nhận thức rõ rằng “bảo tồn không chỉ là gìn giữ, mà còn là lan tỏa”, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã xác định chuyển đổi số là hướng đi tất yếu để mở rộng khả năng tiếp cận của công chúng và nâng cao chất lượng phục vụ. Từ đó, bảo tàng từng bước triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, hướng tới mô hình “bảo tàng thông minh - thân thiện - kết nối”.

Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đã ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong các hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ của đơn vị như:

+ Công tác quản lý tài liệu, hiện vật và lưu giữ hồ sơ: Ứng dụng công nghệ trong việc quản lý hiện vật bằng Phần mềm Quản lý hiện vật; sử dụng phần mềm Quản lý hiện vật do Cục Di sản Văn hóa cung cấp giúp chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ, bảo đảm an toàn thông tin và thuận tiện trong tra cứu, thống kê.

+ Thực hiện số hóa 960 hiện vật.

+ Nâng cấp, hiện đại hoá phòng trưng bày với: không gian tương tác trải nghiệm thực tế ảo (Augmented Reality) và VR (Virtual Reality); phim 3D “Chiến dịch Điện Biên Phủ - 56 ngày đêm” kết hợp với sa bàn 3D mapping; tham quan Bảo tàng 3D, ứng dụng hỗ trợ khách tham quan; quét mã QR Code để tìm hiểu thông tin hiện vật; xem hiện vật bằng tương tác - Model 3D và xoay 360 độ.

+ Thu phí bằng hình thức biên lai điện tử, ứng dụng công nghệ chuyển đổi số đối với hoạt động du lịch...

Thực hiện số hoá hiện vật

Những kết quả đạt được trong công tác chuyển đổi số đã giúp Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ mở rộng khả năng tiếp cận, tạo ra không gian văn hóa số hóa sống động, giúp du khách trong và ngoài nước có thể “chạm vào lịch sử” dù ở bất cứ đâu. Điều này không chỉ nâng cao trải nghiệm tham quan mà còn giúp gìn giữ, bảo tồn và phát huy lâu dài giá trị của các tài liệu, hiện vật.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, quá trình chuyển đổi số vẫn đối mặt với nhiều thách thức: Công tác duy trì hệ thống, đào tạo nhân lực, cập nhật công nghệ và liên kết dữ liệu với mạng lưới bảo tàng quốc gia.

Song với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên, cùng tinh thần trách nhiệm và nỗ lực đổi mới của tập thể viên chức và người lao động, mục tiêu xây dựng “bảo tàng thông minh”, “bảo tàng mở” của Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ đang từng bước trở thành hiện thực.

Chuyển đổi số đã và đang biến Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ thành một không gian sống động, nơi lịch sử không chỉ được lưu giữ mà còn được tái hiện, kết nối và lan tỏa bằng sức mạnh của công nghệ và tri thức.