Nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc, Điện Biên không chỉ biết đến với chiến thắng "Lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" mà còn được mệnh danh là xứ sở của hoa Ban - loài hoa biểu tượng của tình yêu, của núi rừng và con người Tây Bắc
Nếu như với Hà Giang có hoa Tam giác mạch, Mộc Châu - Sơn La có hoa Mận… thì hoa Ban là thương hiệu của Tây Bắc nói chung và Điện Biên nói riêng. Tháng 3, khi những cơn mưa phùn mùa xuân vừa dứt và nắng ấm dần lên cũng là lúc đất trời Tây Bắc chìm trong sắc trắng tinh khôi của hoa Ban nở rộ. Hoa Ban bung nở mang sắc trắng tràn đầy muôn nẻo đường như dải mây trắng vắt ngang qua thành phố, qua những con đường yên ả, những con đèo uốn lượn hay những mái nhà thấp thoáng xa xa. Dường như vì hoa Ban nở mà cả đất trời Tây Bắc thêm hữu tình thơ mộng. Đó cũng là dịp mà người dân muôn nơi lại đổ về Điện Biên, nơi có những cánh Ban trắng đang bung nở căng tràn sức sống trên nền vết tích của chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954. Hoa Ban đã trở thành biểu tượng của du lịch Điện Biên trong những ngày đầu xuân ấm áp, là màu sắc của Điện Biên Phủ trong thời bình sau hơn 6 thập kỷ bước ra từ trang sử vàng chói lọi năm xưa. Hoa Ban khi bung nở có 5 cánh tựa như bàn tay nõn nà của người con gái Thái. Ban theo tiếng dân tộc Thái có nghĩa là ngọt và thơm bởi hoa Ban có hương thơm dịu ngọt, nhẹ nhàng. Hoa Ban là hiện thân của người con gái dân tộc Thái trong câu truyện truyền thuyết về tình yêu trong trắng, thủy chung, son sắt của chàng Khum và nàng Sao Ban: “Thủa xưa có một người con gái xinh đẹp tên là Sao Ban, đem lòng yêu chàng trai Khum cùng bản nhưng bị cha mẹ ngăn cản và ép gả cho con nhà Tạo Mường giàu có. Phản đối quyết liệt cuộc tình ngang trái do hai bên cha mẹ sắp đặt, Sao Ban quyết định bỏ trốn vào rừng tìm gặp người yêu nhưng nàng gọi khản cả tiếng mà không thấy bóng dáng chàng đâu. Sau những ngày vượt qua bao suối sâu, đèo cao, nàng đã kiệt sức và gục xuống bên một tảng đá. Nơi Sao Ban gục xuống mọc lên một cây có lá xanh hình trái tim, nở hoa trắng điểm những tia hồng ở giữa, gió mát hoa lá rung rinh tạo nên âm thanh kỳ diệu tựa như bản nhạc tình du dương giống như lời ca giọng hát êm dịu mà nàng vẫn hát khi bên chàng”. Từ đó, loài hoa ấy đã mọc khắp núi rừng Tây Bắc. Nhân dân trong vùng đặt tên hoa đó là hoa Ban. Hoa Ban còn gọi là hoa của tình yêu, của đôi lứa. Trai làng - gái bản mỗi mùa hoa Ban nở cũng là dịp để hẹn hò, để yêu đương.
“Trái tim đập không một ai nhìn thấy
Nơi cuối trời Tây Bắc có Điện Biên
Hoa Ban nở thành người con gái Thái
Áng mây bay trong thau nước gội đầu...”
Hoa Ban bắt đầu nở rộ vào trung tuần tháng 3 và kéo dài sang đầu tháng 4. Lễ hội Hoa Ban được tỉnh Điện Biên tổ chức thường niên vào trung tuần tháng 3 duơng lịch hàng năm gắn với sự kiện mở màn chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ ngày 13/3/1954. Lễ hội Hoa Ban và ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch lần thứ VI năm 2019 được tổ chức từ ngày 13/3 đến hết ngày 18/3/2019. Nằm trong khuôn khổ của Lễ hội Hoa Ban sẽ diễn ra nhiều hoạt động phong phú, hấp dẫn, xuyên suốt: Chương trình nghệ thuật đặc sắc “ Hoa Ban rạng rỡ đất Mường Thanh”; liên hoan Dân ca, dân vũ, dân nhạc các dân tộc; trưng bày, giới thiệu, quảng bá sản phẩm văn hóa, du lịch; trình diễn nghi thức sinh hoạt văn hóa các dân tộc; Phiên chợ vùng cao; các hoạt động giao lưu, thi đấu thể thao; Cuộc thi Người đẹp hoa Ban. Lễ hội Hoa Ban và ngày hội Văn hóa, Thể thao và Du lịch lần thứ VI năm 2019 là hoạt động thiết thực chào mừng kỉ niệm 65 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ; phát huy các loại hình di sản dân tộc tỉnh Điện Biên, gắn liền với bảo tồn văn hóa, phát triển tiềm năng thế mạnh du lịch, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển. Đồng thời tôn vinh, quảng bá và đưa hình ảnh của Hoa Ban trở thành biểu trưng cho mảnh đất và con người Tây Bắc nói chung và Điện Biên nói riêng.
Đến với Điện Biên, đến với Lễ hội Hoa Ban là cơ hội tuyệt vời để du khách trải nghiệm, thưởng thức nét đẹp vùng cao, khám phá sắc màu Tây Bắc với không gian lễ hội đậm đà bản sắc; tham quan di tích lịch sử Chiến trường Điện Biên Phủ trong hành trình về nguồn, tìm hiểu lịch sử cách mạng của dân tộc. Với Lễ hội Hoa Ban du khách sẽ hòa mình trong không khí nhộn nhịp giữa tiết trời ấm áp của mùa xuân nơi vùng cao biên giới; cùng say đắm trong tiếng khèn tiếng pí, say trong men rượu nồng, hòa mình vào điệu xòe mê mải bất tận. Tất cả đã tạo nên Điện Biện Phủ luôn mặn nồng trong lòng người dân cả nước và bạn bè quốc tế./.
Hồng Lưỡng