Chiến dịch Điện Biên Phủ là lần đầu tiên trong lịch sử ta bắt sống được Bộ chỉ huy của quân đối phương và một lượng tù binh lớn đến như vậy, hơn 10 nghìn tù binh.

Sau hiệu lệnh tổng tiến công trên toàn mặt trận chiều 7/5/1954, quân ta từ các hướng tiến thẳng về phía trung tâm, nơi có Sở chỉ huy của Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Những nhân vật lớn nhất của quân đồn trú Pháp đang có mặt ở đó, đứng đầu là De Castries.

Xung quanh cầu Mường Thanh và khu vực trung tâm, các đơn vị đang bao vây, tấn công như vũ bão vào tất cả các lô cốt, hầm hố, công sự của giặc. Đại đoàn 312 đánh phía Đông vượt cầu Mường Thanh; Đại đoàn 308 đánh phía Tây mở đường qua sân bay; một mũi tấn công từ hướng Tây Nam do Đại đoàn 316 đảm nhiệm. Các mũi tấn công như những gọng kìm siết chặt vòng vây, vượt qua những làn đạn yếu ớt của quân thù tiến thẳng vào Sở chỉ huy GONO. Đồng chí Tạ Quốc Luật (Đại đội trưởng Đại đội 360, Trung đoàn 209, Đại đoàn 312) dẫn đầu 1 tổ xung kích chọc thẳng mũi nhọn về phía chỉ huy sở của tướng giặc De Castries. Anh em hô to: “Quyết bắt sống De Castries để mừng sinh nhật Bác”.

Hỏa lực của địch từ các hầm, cứ điểm, lựu đạn của địch từ các giao thông hào vẫn bắn, ném ra như mưa. Tiểu đội trưởng Lam bị đất đá bắn đầy người, hất tung đất tiếp tục xung phong cùng đồng đội. 4 chiếc xe tăng lớn của Mĩ viện trợ vẫn lồng lộn chạy xung quanh chỉ huy sở bắn lung tung về phía quân ta. Xung quanh, các mũi tấn công của quân ta tỏa ra diệt từng ổ đề kháng, từng vị trí cuối cùng. Một mũi tấn công khác tiêu diệt triệt để đường tiếp viện nối chỉ huy sở của địch với phân khu Nam. Nhiều cờ trắng của địch đã mọc trên các giao thông hào, trước lỗ châu mai của giặc.

Hầm chỉ huy của De Castries và tham mưu của ông ta là công sự kiên cố nhất của Tập đoàn cứ điểm. Hầm có 2 lối lên xuống nằm sâu dưới lòng đất, khá rộng rãi với diện tích ngang, dọc 8m x 20m. Bao quanh Sở chỉ huy phía ngoài là hàng rào dây thép gai và mìn cài dày đặc. Từ ngoài đi vào Sở chỉ huy chỉ có một con đường ngoằn nghoèo duy nhất rộng khoảng gần 1m. Vượt qua tất cả các lưới đạn của địch, 5 chiến sĩ đã thọc tới đúng cửa hầm của Bộ chỉ huy Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, bọn giặc ngoan cố vẫn ở dưới hầm ném lựu đạn lên. Quả thủ pháo đầu tiên của chiến sĩ Bùi Văn Nhỏ ném lọt vào cửa hầm nổ vang, ta bịt chặt 2 cửa hầm, không cho giặc có cơ hội thoát chạy.

Khi quân ta tiến vào đây, mùi thuốc súng còn chưa tanhết, 1 tên sĩ quan giặc đã lóp ngóp từ dưới đi lên, dơ tay xin hàng với khuôn mặt xám ngoắt. Hắn run rẩy nói với chúng ta bằng tiếng Pháp: “Toàn bộ tư lệnh Điện Biên Phủ chúng tôi xin ra hàng”. Đội trưởng Tạ Quốc Luật và 2 đồng chí Hoàng Đăng Vinh, Bùi văn Nhỏ xuống 1 bên cửa hầm, 2 đồng chí khác xuống cửa hầm còn lại. Trong hầm giặc, máy điện thanh vẫn chạy rầm rầm, đèn điện vẫn sáng. Vừa thấy bóng quân ta, De Caeetries cùng toàn bộ tham mưu khoảng hơn 20 người trong đó có 4 tên quan năm, 6 quan tư tất cả xếp 2 hàng dơ tay. Cạnh bàn giấy của De Castries, một đống giấy còn đang âm ỉ cháy, trên bàn vẫn lổng chổng chai rượu. Có mấy tên quan mặt đỏ gay gắt vì xay rượu bên cạnh De Castries đang cố xé những tài liệu cuối cùng. Đội trưởng Tạ Quốc Luật chĩa súng lục bắt De Castries dơ tay, hắn nói trong đau đớn “Tôi đã hạ lệnh cho quân lính tôi ra hàng và phi cơ không được ném bom nữa”, mà không biết rằng ngoài kia, nhiều đám lính của chúng đã phất cờ trắng hàng từ lâu.

Trước đó, khi quân ta chưa tiến vào hầm, De Castries đã có cuộc điện thoại cuối cùng với chỉ huy của mình ở Hà Nội. Bằng một giọng xúc động, ông ta dập gót giầy và thề rằng sẽ không đầu hàng, quyết tử thủ đến cùng. Tuy nhiên, cuộc nói chuyện với vợ mình ngay sau đó, De Castries đã hứa là sẽ về bình an. Như vậy ông ta đã giữ lời hứa với vợ và quên rằng mình là một người lính Pháp.

Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ đã tan vỡ hoàn toàn, chiến trường im bặt tiếng súng. Trên các cứ điểm mọc lên trắng xóa cờ đầu hàng. Đúng 17h30 phút lá cờ “Quyết chiến quyết thắng” do Đại đội trưởng Tạ quốc Luật phất cao trên nóc hầm De Castries tung bay giữa chiều hè tháng năm lịch sử báo hiệu giờ chiến thắng. Trận địa quân ta chật ních hơn 10.000 tù binh địch. Trong khi giữa những tên lính Âu – Phi, Ngụy đang reo hò vì sung sướng vì thoát chết, De Castries và bọn sĩ quan cúi mặt, lủi thủi bước đi. Đại đoàn trưởng Lê Trọng Tấn đã điện về Mường Phăng báo cáo đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng ra lệnh mang ảnh De Castries ra đối chiếu, kiểm tra quân hàm chữ ký đề phòng địch đánh tráo chỉ huy. Sau khi đã xác định chính xác, tin bắt sống tướng De Castries đã lan đi khắp chiến trường trong tiếng reo hò vang dậy của những đại đoàn quân chiến thắng.

5 chiến sĩ xung kích vui sướng hơn bao giờ hết. Đội trưởng Tạ Quốc Luật bảo anh em: “thế là chúng ta đã hoàn thành nhiệm vụ, có chiến công dâng lên chúc thọ Bác ngày 19/5 này.”