Có thể nói trong các Bảo tàng và các điểm di tích lịch sử trên cả nước hiện nay, công tác Thuyết minh, hướng dẫn tham quan được đánh giá là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, cho dù cách gọi ở mỗi địa phương, bảo tàng, ban Quản lý di tích có khác nhau, nhưng cùng chung mục đích là giới thiệu, tuyên truyền quảng bá những giá tri lịch sử của di sản văn hóa dân tộc.
Như vậy có thể hiểu nhiệm vụ của thuyết minh viên phải là những người có kiến thức chuyên sâu về khu du lịch, điểm du lịch được giao quản lý. Họ là những người làm công tác thuyết minh, hướng dẫn giới thiệu tuyên truyền - giáo dục tại các điểm di tích lịch sử văn hóa, các khu bảo tồn thiên nhiên, các bảo tàng... Hiện nay cả nước có hơn 100 khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia,gần 5000 di tích xếp hạng cấp tỉnh, 3200 di tích xếp hạng cấp quốc gia và 72 di tích cấp quốc gia đặc biệt, 127 bảo tàng, 13 di sản thế giới.... điều đó đồng nghĩa với việc có hàng chục ngàn thuyết minh viên đã và đang hoạt động tại các điểm du lịch, các bảo tàng, khu di tích. Đội ngũ này đang âm thầm đóng góp công sức, trí tuệ của mình nhằm mục đích phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, giới thiệu với du khách trong nước và bạn bè quốc tế về những nét đẹp của đất nước và con người Việt Nam. Chính vì thế công tác đào tạo cán bộ thuyết minh là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và lâu dài.
Đối với các Bảo tàng, công tác thuyết minh là khâu công tác cuối cùng của hoạt động Bảo tàng, giúp cho người xem nắm được hệ thống những vấn đề liên quan đến nội dung trưng bày của bảo tàng, thông qua hiện vật gốc và tài liệu trưng bày hiểu sâu sắc và đầy đủ những thông tin, những câu chuyện gắn với hiện vật gốc và nội dung trưng bày của bảo tàng đó.
Đối với đội ngũ thuyết minh viên của Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, đơn vị quản lý và phát huy giá trị của Di tích Chiến trường Điện Biên Phủ - Di tích cấp quốc gia đặc biệt, thuyết minh, hướng dẫn phải là những người có kiến thức sâu rộng về cuộc kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là những nội dung có liên quan đến chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Ngoài ra, phải am hiểu về mảnh đất, con người Điện Biên để có thể truyền tải cho khách tham quan những kiến thức lịch sử, những đặc trưng văn hóa, đáp ứng nhu cầu tham quan, hưởng thụ văn hóa của du khách khi đến với Điện Biên. Hơn thế nữa, đó là lòng yêu ngành, yêu nghề, muốn được phục vụ và cống hiến. Với nhiều đối tượng khách đa dạng, họ cần phải có khả năng hiểu biết về nhu cầu khách du lịch từ đó phân nhóm người nghe và có kỹ năng điều chỉnh nội dung thuyết minh phù hợp với nhu cầu và thời gian của từng đối tượng khác nhau.
Từ thực tế trên, để công tác đón tiếp, tuyên truyền, giới thiệu và phát huy giá trị của Di tích lịch sử Chiến trường Điện Biên Phủ ngày càng được nâng cao chất lượng, việc tuyển chọn và đào tạo đội ngũ viên chức làm công tác thuyết minh, hướng dẫn tham quan luôn được quan tâm và là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của đơn vị. Việc lựa chọn, tuyển mới cán bộ làm công tác thuyết minh hướng dẫn phải dựa trên các tiêu chí: có trình độ chuyên môn, hình thức ưa nhìn, đặc biệt phải có năng khiếu, phát âm chuẩn và phải có sức khỏe tốt.
Các hướng dẫn viên và thuyết minh viên cần phải được đào tạo về kỹ năng nắm bắt được tâmlý của từng đối tượng tham quan, khi giao tiếp với khách nước ngoài cần phải hiểu biết các quy ước giao tiếp quốc tế và có trình độ ngoại ngữ nhất định. Ngoài ra cần phải có năng khiếu trong giao tiếp, ứng xử... sau khi được lựa chọn. Đơn vị cung cấp tài liệu, bố trí cán bộ chuyên môn có kinh nghiệm hướng dẫn kèm cặp, trong thời gian 03 tháng được nghiên cứu, tìm hiểu và tiếp xúc với công tác thuyết minh, Phòng chuyên môn sẽ tổ chức 03 cuộc kiểm tra, sát hạch đánh giá, đạt yêu cầu sẽ được bố trí công tác.
Hiện tại Tổ tuyên truyền có tổng số 11 đồng chí làm công tác thuyết minh, trong đó trình độ đại học: 06 đồng chí (04 đồng chí chuyên môn về Bảo tàng và Du lịch; 02 đồng chí chuyên môn Sư Phạm), Cao đẳng 04 đồng chí, Trung cấp 01 đồng chí. Đây là lực lượng chính trong công tác đón tiếp, hướng dẫn các đoàn khách tham quan khi có nhu cầu, ngoài ra vào thời gian cao điểm như Lễ hội hoa Ban, kỷ niệm ngày chiến thắng Điện Biên Phủ 07/5, mùa du lịch từ tháng 3 đến tháng 8 hằng năm đơn vị sẽ có kế hoạch bố trí thuyết mnh tại điểm để phục vụ tối đa nhu cầu của du khách.
Trong bối cảnh chung của việc đẩy mạnh, phát triển kinh tế văn hóa xã hội của tỉnh Điện Biên, việc phát huy hiệu quả của từng hoạt động trong mọi lĩnh vực là điều hết sức cần thiết. Đặc biệt trong việc khai thác tiềm năng du lịch của tỉnh, phát huy giá trị to lớn của Khu Di tích lịch sử chiến trường Điện Biên Phủ nói chung và đổi mới nâng cao hoạt động của công tác hướng dẫn du lịch, thuyết minh tuyên truyền nói riêng, nếu được thực hiện một cách bài bản và hiệu quả sẽ có tác dụng rất lớn đối với việc thu hút du khách đến Điện Biên góp phần thúc đẩy, phát triển ngành du lịch, góp phần giáo dục truyền thống yêu nước của mảnh đất Điện Biên Phủ lịch sử./.
Vũ Thị Tuyết Nga