Trong suốt chặng đường kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ của dân tộc Việt Nam, ca khúc “Hành quân xa” của nhạc sỹ Đỗ Nhuận đã đem đến cho cán bộ, chiến sỹ, nhân dân cả nước nguồn động viên vô cùng lớn lao, tạo lên khí thế tiến công sôi sục, giống như tiếng kèn xung trận tiến công quân địch giành độc lập tự do cho non sông đất nước. “Hành quân xa” trở thành ca khúc bất tử, những ca từ trong bài hát dung dị, mộc mạc vơi nhịp điệu oai hùng sống mãi cùng năm tháng và vẹn nguyên trong kí ức của lớp lớp thế hệ ông, cha đã sống, chiến đấu vì tổ quốc thân yêu. Tuy nhiên nguồn cảm hứng để cố nhạc sỹ Đỗ Nhuận sáng tác bắt nguồn từ câu nói “Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi” do chính Người đại đội trưởng đại đội 811, tiểu đoàn 888, trung đoàn 174, đại đoàn 316 đó là Anh hùng lực lượng vũ trang Lê Văn Dỵ.

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Lê Văn Dỵ

Lê Văn Dỵ, sinh ngày 15/5/1926 tại Thôn Văn Quán, xã Đồng Tâm, huyện Yên Lãng, tỉnh Vĩnh Phúc, từ nhỏ ông đã sớm giác ngộ cách mạng. Ngày 13/3/1948, trở thành đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam. Trong cuộc đời quân ngũ, ông tham gia rất nhiều chiến dịch và lập được nhiều chiến công. tham gia chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ, đồng chí Lê Văn Dỵ là đại đội trưởng đại đội 811, tiểu đoàn 888, trung đoàn 174, đại đoàn 316. Tên tuổi và thành tích của ông gắn liền với trận đánh ở 02 cứ điểm then chốt là A1 và C1, theo lời kể của Bác Tô Thông đồng đội cũ của ông: trong chiến dịch Điện biên Phủ, sáng kiến xây dựng trận địa liên hoàn với nhiều ngách râu tôm, hào trục và làm dây thép gai xung quanh trận địa Đồi C1 của đồng chí Lê Văn Dỵ, sáng kiến ấy đã giữ được biết bao xương máu của chiến sỹ ta, giúp cho việc tiến công và bảo tồn lực lượng trong suốt 20 ngày đêm phòng ngự  của Đại đội 811 trên đồi C, cùng với đơn vị bạn tiến tới tổng công kích tiêu diệt địch giành thắng lợi tại các cao điểm phía Đông góp phần vào thắng lợi chung của chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ ngày 7/5/1954.

Với bề dày thành tích và những cống hiến trong quân ngũ của Ông, ngày 08/7/2008, Liệt sỹ Đại úy Lê Văn Dỵ, nguyên Đại đội trưởng Đại đội 811, Tiểu đoàn 888, Trung đoàn 174, Đại đoàn 316 đã được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân.

Hiện nay, trong những hiện vật được lưu giữ tại bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ không thể không nhắc đến kỷ vật của Người Đại đội trưởng năm xưa, đó là chiếc áo đại cán và cuốn Hồi kí “Đường tôi đi”. Những kỷ vật thiêng liêng gắn với cuộc đời và lý tưởng của người chiến sỹ cách mạng do chính người con trai cả của ông, anh Lê Văn Hòa đã tặng cho Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ vào năm 2008. Trong công tác giáo dục truyền thống của bảo tàng, những hiện vật này cùng với câu chuyện kể về Người chiến sỹ gắn liền với ca khúc “Hành quân xa” đã trở thành bất tử, là niềm tin, là chân lý cho các thế hệ người Việt Nam trong công cuộc đấu tranh bảo về độc lập dân tộc và xây dựng đất nước trong thời kỳ mới.

Hành quân xa dẫu có nhiều gian khổ
Vai vác nặng ta đã đổ mồ hôi
Mắt ta sáng chí căm thù bảo vệ đồng quê ta tiến bước
Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi

Dù đôi chân qua những chặng đường có mỏi
Vẫn bước dồn ta hãy hỏi vì đâu
Mấy năm trước sống cơ cực vì bọn giặc kia nó áp bức
Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi

Bọn xâm lăng kia nó gây nhiều đau khổ
Kìa đồng bào đang mắt đỏ chờ ta
Máu giai cấp chí căm thù đợi lệnh truyền ra ta quyết chiến
Đời chúng ta đâu có giặc là ta cứ đi 

-Đỗ Nhuận-